آرش خلیل‌خانه/

واکنش سراسیمه و مخالفت دولت انگلیس با پیشنهاد ظریف برای مبادله زندانیان بین ایران و آمریکا از حواشی جالب و قابل تأمل بمب خبری است که وزیر امور خارجه کشورمان در نیویورک رها کرد.

محمد جواد ظریف روز چهارشنبه گفت که برای مبادله زندانیان بین ایران و آمریکا اختیار لازم را دارد و اعلام کرد که 6 ماه پیش این پیشنهاد را به واشنگتن داده است اما پاسخی دریافت نکرده است.

او البته و احتمالاً به دلایل خاصی به این نکته اشاره نکرد که پیشنهاد مبادله زندانیان اوایل سال گذشته میلادی و همان زمان که ترامپ از لزوم تغییر برجام و احتمال خروجش از این توافق سخن گفت از سوی مقامات واشنگتن مطرح شده بود.

واکنش سراسیمه به پیشنهادی برای واشنگتن

در اتفاقی عجیب و غیرمنتظره ساعاتی پس از آنکه سخنان ظریف به شکلی گسترده در رسانه‌های جهان بازتاب یافت، همراه با یک خط خبری هدایت شده، وزیر خارجه انگلیس به آن واکنش نشان داده و از مخالفت لندن با این ایده سخن گفت.

جرمی هانت مدعی شد که پیشنهاد ظریف مبادله نازنین زاغری با «نگار قدس کنی»، شهروند ایرانی مقیم استرالیاست که تیرماه سال ۱۳۹۶ به بهانه ادعایی نقض قوانین تحریم‌های آمریکا علیه ایران بازداشت شده است.

این در حالی بود که در هیچ کجای سخنان محمد جواد ظریف که در یک کنفرانس علنی مطرح شده بود اشاره‌ای به نازنین زاغری و مبادله او صورت نگرفته بود و اساساً نه زاغری تابعیت آمریکایی دارد و نه مبادله او با زندانیان ایرانی در آمریکا یا افرادی که قرار است به آمریکا مسترد شوند، می‌تواند ارزش سیاسی برای آمریکا داشته باشد.

این موضوع البته با واکنش تهران نیز مواجه شد و سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان اعلام کرد پیشنهاد مطرح شده از سوی ظریف در مورد مبادله زندانیان، مربوط به زندانیان ایرانی و آمریکایی است و ارتباطی به انگلیسی‌ها ندارد. عباس موسوی خاطرنشان کرد که پرونده مورد نظر مقامات انگلیسی کاملاً متفاوت و مسئولیت وضعیت آن هم برعهده دولت انگلیس است.

جالب آنکه در واکنش وزارت خارجه آمریکا به اظهارات وزیر خارجه کشورمان نیز، نه اشاره‌ای به دولت انگلیس و شراکت این کشور در این موضوع شده و نه نامی از زاغری یا دیگر اتباع انگلیس شده است.

یک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه‌ای صرفاً خواستار آزادی افرادی چون ژیو وانگ، رابرت لوینسون و سیامک نمازی شد.

هراس اروپا از مذاکره ایران و ترامپ!

اما چرا انگلستان با چنین اقدام خارج از عرف دیپلماتیک و سؤال برانگیزی به پیشنهاد ظریف واکنش نشان داده و چرا به این صراحت مخالفت خود را با آن اعلام می‌کند.اینکه رسانه‌های شناخته شده و ضد ایرانی همچون العربیه که وابسته به دربار سعودی است یا خبرگزاری فرانسه اقدام به خبرسازی در مورد پیشنهاد تهران برای مبادله زاغری می‌کنند و این ادعا از زبان وزیر خارجه انگلیس نیز تکرار می‌شود هم خود بیانگر برخی پشت پرده‌ها و نگرانی‌های بازیگران در خفا در پرونده روابط ایران و آمریکاست.

سراسیمگی و نگرانی انگلیس از اینکه ظریف چنین پیشنهادی را علنی به قول خودش روی میز می‌گذارد از نگاه تروئیکای اروپایی بویژه انگلیس زنگ خطر را به صدادر آورده و آن‌ها نگران این هستند که سطحی از تماس‌ها بین مقامات دولت ایران و دولت آمریکا حول این موضوع شکل گیرد؛ زیرا اروپایی‌ها بخوبی طبع تاجرگونه ترامپ را می‌شناسند و می‌دانند که هدف اصلی او همان طور که ظریف هم دیروز اشاره کرد نه جنگ با ایران که مذاکره است، فارغ از اینکه چه نتیجه‌ای داشته باشد.

تروئیکای اروپایی نمی‌خواهند تماس مستقیمی بین تهران و واشنگتن دوباره برقرار شود و تلاش دارند هرگونه ارتباطی را کانالیزه و از معبر لابیگری و دلالی خود هدایت کنند.

تروئیکای اروپایی و بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا از وضعیت موجود هم بهره‌برداری‌های اقتصادی دارند و هم فرصت را برای اعمال فشار بر ایران و تحمیل زیاده‌ خواهی‌های خود در حوزه برنامه دفاعی موشکی ایران و سیاست‌های منطقه‌ای کشورمان مناسب می‌بینند.

کشورهای اروپایی در یک سال گذشته نه تنها با تمامی فشارها و تحریم‌های آمریکا همراهی کرده‌اند که در پیشبرد مذاکرات جدید و اجرای کانال تبادلات مالی عملاً هیچ اقدام مؤثری را شکل نداده‌اند.

همین دیروز یک روزنامه آمریکایی گزارش داد کشورهای اتحادیه اروپا به دنبال راه‌هایی برای مهار برنامه موشکی ایران هستند.

وال‌استریت‌ژورنال، در گزارشی نوشت: اتحادیه اروپا از طریق تدابیری جدید مانند اعمال فشار بر کشورهای غیرعضو برای کاهش فروش «فناوری‌های حساس» به ایران و سختگیرانه‌تر کردن شرایط صادرات به ایران به دنبال تحقق این هدف است.

یک دیپلمات ارشد اروپایی گفته است: «بریتانیا، فرانسه و آلمان به دنبال آن هستند که اتحادیه را متقاعد کنند در هفته‌ها و ماه‌های پیش رو اقدام‌های دیگری را هم انجام دهند؛ از جمله یک دیپلمات ارشد اروپایی گفت: «بریتانیا، فرانسه و آلمان به دنبال آن هستند اتحادیه را متقاعد کنند در هفته‌ها و ماه‌های پیش رو اقدام‌های دیگری انجام دهند.

به اذعان این نشریه آمریکایی کشورهای اروپایی بعد از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای برجام در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ وعده داده‌اند با تضمین منافع اقتصادی ایران، این توافق را حفظ کنند. این کشورها، باوجود ایستادگی‌های لفظی و سیاسی در برابر اقدام آمریکا تاکنون هیچ گام عملی به منظور تحقق وعده‌هایشان برنداشته‌اند و با وجود مخالفت با تصمیم آمریکا در زمینه برجام، با سایر ادعاهای واشنگتن علیه ایران در زمینه فعالیت‌های موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای همسو هستند.

در این شرایط تروئیکای اروپایی عضو برجام نگران هستند که این وضعیت ایران را یا به سوی خروج از برجام و یا پذیرش درخواست‌های پشت پرده آمریکا برای مذاکره و توافق سوق دهد. موضوعی که ظریف دیروز آن را افشا کرد. هر چند به نظر می‌رسد مقامات انگلیسی خیلی زود دستپاچه شده و قبل از آنکه نیت و هدف اصلی تهران را که نشان دادن غیر قابل مذاکره بودن و غیر منطقی بودن آمریکایی‌هاست دریابند، دست خود را رو کردند.